قدس آنلاین-چندین سال است که هفته پایانی سال تبدیل به دغدغه‌ای برای خانواده‌ها شده است. آیینی باستانی که با جایگزینی رفتارهایی خشونت آمیز، رسوم و آداب اصیل ایرانی در آن به فراموشی سپرده شده و آنچه باقی مانده فستیوال وحشتی است که هیچ ارتباطی به جشن پایان سال ندارد. حالا دیگر جای بوته‌افروزی، فالگوش‌نشینی، قاشق‌زنی، کوزه‌شکنی و... را صدای مهیب انفجار انواع و اقسام نارنجک‌های دست‌ساز و ترقه و دینامیت گرفته است. صداهایی گوشخراش که سبب شده، سرمایه‌ای اجتماعی به معضلی برای جامعه تبدیل شود.
چهارشنبه‌سوری یک فرصت است
هنوز تکلیف ما با چهارشنبه‌سوری مشخص نیست. رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی کشور در خصوص تبدیل تهدیدهای چهارشنبه‌سوری به فرصت، به خبرنگار ما می‌گوید: باید از نگاه فرصت به چهارشنبه‌سوری نگاه کنیم. مادامی که آن را تهدیدی برای جامعه، مذهب، اخلاق و حوزه‌های مختلف حتی فرهنگی قلمداد کنیم؛ نمی‌توانیم از آن بهره‌برداری فرصت مآبانه داشته باشیم. درگیر تهدیدهای آن هستیم زیرا شیوه برخورد ما تهدیدآمیز و تولید کننده تهدید است.
دکتر کوروش محمدی تأکید می‌کند: باید چهارشنبه‌سوری را از مسائل سیاسی جدا کرده و آن را به عنوان بخشی از آیین‌های فرهنگی بپذیریم. علت اصلی بروز مشکل در این سال‌ها همین عدم پذیرش بوده است.
وی اضافه می‌کند: چهارشنبه‌سوری ریشه در گذشته بسیار دور و اعتقادات و باورهای مردم ما دارد، اما مشکل اصلی این است که بخش زیادی از نسل جدید، چهارشنبه‌سوری را نمی‌شناسند. آن‌ها می‌پندارند این روز یعنی انفجار، ترکاندن ترقه، بمب ساختن و... که همه نتیجه نگاه اشتباه ما به این حوزه است. دلیل اصلی آن هم این است که برای آن تعریف یا بسته آموزشی منسجمی در طول سال نداشته‌ایم.
این آسیب‌شناس تشریح می‌کند: چند روز قبل از چهارشنبه‌سوری؛ صدا و سیما وارد شده و عوارض، آسیب‌ها و صحنه‌های دلخراش را به نمایش می‌گذارد. تصاویری که خود سبب بیشتر شدن حساسیت‌ها می‌شود. نسلی که هنوز با فلسفه این روز آشنا نیست، احساس می‌کند که می‌تواند هنجارهای هیجانی‌اش را به نمایش بگذارد و در نتیجه هر سال بیشتر از سال قبل آمار حوادث افزایش پیدا می‌کند.
چهارشنبه‌سوری را بپذیریم
رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی کشور به راهبرد و راهکار حل این مشکل اشاره و بیان می‌کند: باید دستگاه‌های متولی مانند اورژانس، استانداری‌ها، شهرداری‌ها، نیروی انتظامی، هلال احمر، امداد و نجات و تمامی دستگاه‌های متولی، شخصیتی برای چهارشنبه‌سوری قائل شوند. باید یک بار هم که شده، بپذیریم که چهارشنبه‌سوری وجود دارد. به جای بنرهایی که شهرداری‌ها در سطح شهرها گذاشته و عوارض و نکات منفی چهارشنبه‌سوری را گوشزد می‌کنند از مزایای چهارشنبه‌سوری بگویند و اینکه چهارشنبه‌سوری می‌تواند سبب دورهمی محلات شود. از تاریخ کهن چهارشنبه‌سوری صحبت کرده و با توصیف مثبت به آن ورود پیدا کنند. بی‌شک نتیجه، عکس سال‌های پیش می‌شود.
محمدی اضافه می‌کند: بهتر است شهرداری‌ها خود محیط‌هایی ایمن با حضور پلیس برای امنیت و آتش‌نشانی و اورژانس برای پیشگیری از خطرات احتمالی آماده کنند. با این کار به جوانانی که می‌اندیشند آیین‌شان قرار است نادیده گرفته شود، پیام مثبتی داده شده و حتماً در کوتاه مدت از واکنش‌های تخریبی و ناهنجاری‌های رفتاری و آسیب‌ها کاسته می‌شود.
این استاد دانشگاه در ادامه می‌افزاید: توصیه می‌شود برای چهارشنبه‌سوری آموزش‌های اجتماعی با توصیف مثبت در طول سال داده شده و به این بخش، همگی همدلانه ورود پیدا کنند.
وی در پایان با تأکید بر لزوم آموزش‌های رفتار شهروندی و حقوق شهروندی، می‌گوید: باید دستگاه‌های فرهنگی کشور مانند آموزش و پرورش، سازمان ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات، وعاظ و... در طول سال با نگاه مثبت به آن بپردازند و در حاشیه، عوارض آن را هم بیان کنند. اگر حقوق شهروندی را برجسته کنیم، باورها تقویت می‌شود و هیچ فردی حاضر نیست با انفجار ترقه‌ای آسیبی به بیمار، همسایه یا فردی بزند یا به حقوق دیگران تجاوز کند.
نهادهای اثرگذار خواب هستند
اگر پای صحبت پدر و مادرها نشسته باشید، از دور هم نشینی‌های این شب، خوردن آجیل مشکل‌گشا و صله ارحام می‌گویند.
یک دکتر جامعه شناس با اظهار تأسف از به حاشیه رانده شدن این رفتارها به خبرنگار ما می‌گوید: تا چندی قبل چهارشنبه‌سوری همان طور بود که اجداد ما برگزار می‌کردند.
دکتر داروین صبوری اضافه می‌کند: با سیاست‌های اشتباه و نسنجیده، رسمی کاملاً مشهود و دارای کارکرد را تبدیل به جنگی خیابانی کرده‌ایم که حالا توان گریز از آن را نداریم. سال گذشته پس از حادثه پلاسکو، پویش‌های مردمی مبنی بر آرام برگزار کردن این رسم به راه افتاد، اما آن طور که باید، جواب نداد. بارها تأکید کردیم که اکنون وقت پای کار آمدن آموزش و پرورش است. معلم‌ها باید به صورت کاملاً غیرمستقیم با دانش‌آموزان صحبت کرده و بیانیه پرهیز از کارهای پرخطر بنویسند. گاهی می‌توانیم از یک آسیب بزرگ کارکرد فرهنگی بگیریم.
این پژوهشگر اجتماعی تصریح می‌کند: اما معمولاً نهادهای بزرگ و اثرگذار ما خواب هستند. آن‌ها بیشتر درگیر مسائل مالی و بودجه شده‌اند و نمی‌توانیم از آن‌ها کارکرد لازم را بگیریم. نمی‌توانیم از رسانه نتیجه‌ای که باید را داشته باشیم. در این روزها رسانه‌ها در حال نصیحت کردن و یا تهدید هستند. حرف‌ها و تهدیدهایی که سال‌ها تکرار می‌شود، اما نتیجه مورد نظر را نگرفته‌ایم.
صبوری تأکید می‌کند: کار، کاری فرهنگی است. باید متخصص فرهنگ داشته باشیم. باید دستگاه‌های فرهنگی پای کار بیایند. اکنون بحث مقابله فرهنگ و سنت است. وقتی است که کنش آشکار فرهنگی به یک کنش پنهان غیرفرهنگی تبدیل می‌شود و در مقابل مردم لجبازی می‌کنند، نباید به جنگ پدیده‌های فرهنگی رفت.
این جامعه‌شناس راه برون رفت از این مشکل را رسیدن به فهم مشترک دانسته و بیان می‌کند: سال‌هاست که مردم و دولت به بازی لجبازانه‌ای وارد شده‌اند. این لجبازی اعتماد عمومی را نشانه گرفته است. مردم باید به این درک برسند که دشمنی با این رسم وجود ندارد و دولت، رسانه، نیروی انتظامی و... هیچ مشکلی با اصل موضوع ندارند. اگر به فهم و زیست مشترک نرسیم، آسیب‌ها هر سال بیشتر از قبل می‌شود.
چهارشنبه‌سوری شاد اما بدون خطر
رسیدن به چهارشنبه‌سوری بی‌خطر ضرورت و تلاشی همگانی را طلب می‌کند. محمد وحدتی هلان، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی نیز در این باره می‌گوید: شیوه برگزاری این مراسم غلط است و باید اصلاح شود زیرا هر ساله به دلیل برگزاری نادرست، عده‌ای از هموطنان جان خود را از دست می‌دهند.
نماینده مردم بستان آباد با تأکید بر اینکه حالت سنتی چهارشنبه‌سوری باید حفظ شود، بیان می‌کند: متأسفانه طی سال‌های اخیر، چهارشنبه‌سوری به آیینی خطرناک تبدیل شده و نیاز است برای پیشگیری از خسارات جانی به شیوه سنتی برگزار شود. باید تمهیداتی اتخاذ شود که مراسم چهارشنبه‌سوری به داغدار شدن عده‌ای منجر نشود.
این نماینده مردم در مجلس دهم، با بیان اینکه مراسم چهارشنبه‌سوری باید شاد و باشکوه اما بدون خطر برگزار شود، تصریح می‌کند: نیاز است فرهنگ‌سازی مناسبی از سوی رسانه‌ها بویژه صدا و سیما انجام شود تا این آیین بدون خطر برگزار شود.
نظر شما